Wybór odpowiedniej pompy ciepła to jedna z najważniejszych decyzji podczas budowy lub modernizacji systemu ogrzewania w domu. Wśród dostępnych rozwiązań najczęściej rozważane są dwa typy konstrukcji: pompy ciepła split oraz monoblok. Oba systemy wykorzystują tę samą zasadę termodynamiczną do pozyskiwania ciepła z powietrza, ale różnią się budową, kosztami i aspektami eksploatacyjnymi. W tym przewodniku dowiesz się, która pompa ciepła – split czy monoblok – będzie lepsza dla Twojego domu oraz jakie są rzeczywiste koszty obu rozwiązań.
Pompa ciepła split czy monoblok – czym się różnią?
Podstawowa różnica między pompą ciepła split a monoblok tkwi w konstrukcji i rozmieszczeniu kluczowych elementów układu termodynamicznego.
Pompa ciepła monoblok to urządzenie, w którym wszystkie komponenty – sprężarka, parownik, skraplacz i zawór rozprężny – są zamknięte w jednej obudowie. Cały obieg czynnika chłodniczego odbywa się wewnątrz tej jednostki, która może być instalowana zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku. Z pompą połączone są jedynie przewody z wodą lub roztworem glikolu, które transportują ciepło do systemu centralnego ogrzewania.
Pompa ciepła split składa się z dwóch oddzielnych jednostek – zewnętrznej i wewnętrznej – połączonych przewodami, którymi krąży czynnik chłodniczy. Jednostka zewnętrzna zawiera parownik, sprężarkę i zawór rozprężny, natomiast jednostka wewnętrzna mieści skraplacz oraz inne elementy hydrauliczne. To rozwiązanie konstrukcyjne jest podobne do systemów klimatyzacji.
Kluczowa różnica polega na tym, że w pompie monoblok czynnik chłodniczy nigdy nie opuszcza fabrycznej obudowy, podczas gdy w pompie split cyrkuluje on między dwiema jednostkami przez przewody montowane na placu budowy.
Pompa ciepła typu split czy monoblok – budowa i zasada działania
Jak działa pompa ciepła monoblok?
Pompa ciepła monoblok to kompaktowe urządzenie produkowane i kompletowane w warunkach fabrycznych. Wszystkie kluczowe elementy układu termodynamicznego są zamontowane, połączone i przetestowane jeszcze przed wysyłką. Obieg czynnika chłodniczego jest hermetycznie zamknięty i zabezpieczony.
W najpopularniejszych pompach montowanych na zewnątrz budynku jednostka zawiera wentylator, parownik, sprężarkę, skraplacz, zawór rozprężny oraz pompę obiegową. Z budynkiem pompa jest połączona dwoma przewodami, którymi płynie woda grzewcza lub roztwór glikolu zabezpieczający przed zamarzaniem.
Jak działa pompa ciepła split?
System split dzieli komponenty między dwie odrębne jednostki. Jednostka zewnętrzna zawiera wentylator z parownikiem, sprężarkę i zawór rozprężny. Jednostka wewnętrzna, montowana w kotłowni lub garażu, zawiera skraplacz, pompę obiegową i sterownik.
Obie jednostki są połączone przewodami miedzianymi, którymi pod wysokim ciśnieniem krąży czynnik chłodniczy. Długość tych przewodów jest ograniczona (zazwyczaj do 15-25 metrów) ze względu na straty ciśnienia i sprawności.
Wspólna zasada termodynamiczna
Niezależnie od typu konstrukcji, zasada działania jest identyczna. Pompa ciepła wykorzystuje obieg czynnika chłodniczego, który przemienia się z cieczy w gaz i z powrotem:
- Parowanie – czynnik odbiera ciepło z powietrza zewnętrznego i odparowuje
- Sprężanie – sprężarka kompresuje gaz, podnosząc jego temperaturę do 60-70°C
- Skraplanie – gorący gaz przekazuje ciepło do wody w skraplaczu
- Rozprężanie – zawór obniża ciśnienie, przygotowując czynnik do ponownego obiegu
Pompy ciepła split czy monoblok – szczegółowa tabela porównawcza
| Kryterium | Pompa ciepła monoblok | Pompa ciepła split |
| Montaż i instalacja | Prostszy – podłączenie tylko przewodów grzewczych. Czas: 1-2 dni. | Skomplikowany – instalacja chłodnicza, napełnienie czynnikiem. Czas: 2-4 dni. |
| Uprawnienia instalatora | Standardowe – nie wymagane certyfikaty F-gazowe. | Obowiązkowe uprawnienia F-gazowe. |
| Koszt zakupu | Wyższy o 10-20% – zazwyczaj 28 000 – 38 000 zł (6-10 kW). | Niższy – zazwyczaj 24 000 – 32 000 zł (6-10 kW). |
| Koszt instalacji | Niższy – 3 000 – 6 000 zł. | Wyższy – 5 000 – 9 000 zł. |
| Koszt całkowity | 31 000 – 44 000 zł | 29 000 – 41 000 zł |
| Wymagana przestrzeń | Tylko na zewnątrz lub wewnątrz przy ścianie. | Wymaga miejsca wewnątrz (60x80x40 cm) i na zewnątrz. |
| Ilość czynnika | Mniejsza – 1,5-2,5 kg. | Większa – 2,5-4,5 kg. |
| Rejestracja F-gazowa | Większość modeli – brak obowiązku. | Obowiązkowa rejestracja. |
| Coroczne kontrole | Nie wymagane dla urządzeń hermetycznych. | Obowiązkowe. Koszt: 300-600 zł/rok. |
| Ryzyko rozszczelnienia | Minimalne – układ zamknięty fabrycznie. | Wyższe – układ montowany na budowie. |
| Hałas wewnętrzny | Zewnętrzny: żaden. Wewnętrzny: 40-45 dB. | Minimalny – 25-35 dB. |
| Sprawność (SCOP) | 4,0-5,2 | 4,0-5,2 |
| Wpływ na środowisko (GWP) | Niższy – mniej czynnika. | Wyższy – więcej czynnika. |
Pompa ciepła monoblok – zalety, wady i dla kogo?
Zalety pompy ciepła monoblok
Prostota instalacji – montaż jest znacznie prostszy i szybszy. Instalator podłącza jedynie przewody z wodą oraz kable elektryczne. Nie ma ryzyka błędów związanych z napełnianiem układu czynnikiem chłodniczym.
Brak wymagań F-gazowych – montaż nie wymaga certyfikatu F-gazowego, co rozszerza pulę dostępnych instalatorów i często obniża koszty.
Zwolnienie z kontroli – większość pomp monoblok jest oznaczana jako urządzenia hermetyczne, co zwalnia właściciela z obowiązku rejestracji i corocznych kontroli szczelności. To oszczędność 300-600 zł rocznie.
Mniejszy wpływ na środowisko – ze względu na krótszy obieg czynnika, pompy monoblok wymagają jego mniejszej ilości (o 30-40% mniej niż split), co przekłada się na niższy współczynnik GWP.
Niższe ryzyko awarii – cały układ termodynamiczny jest montowany i testowany fabrycznie, więc ryzyko rozszczelnienia jest minimalne.
Wady pompy ciepła monoblok
Wyższa cena zakupu – pompy monoblok są o 10-20% droższe od odpowiedników split o tej samej mocy.
Ryzyko zamarzania (modele zewnętrzne) – pompy montowane na zewnątrz wymagają zabezpieczenia glikolem, co chroni przed zamarzaniem przy zaniku prądu. Koszt płynu: 500-800 zł.
Większe straty ciepła (modele zewnętrzne) – skraplacz na zewnątrz traci więcej ciepła niż umieszczony wewnątrz, choć straty wynoszą jedynie 2-5%.
Dla kogo pompa ciepła monoblok?
Monoblok jest idealny dla:
- Osób ceniących prostotę i bezpieczeństwo
- Właścicieli domów z przestrzenią na jednostkę zewnętrzną
- Inwestorów bez dostępu do instalatorów F-gazowych
- Osób planujących dofinansowanie
- Świadomych ekologicznie użytkowników
Pompa ciepła split – zalety, wady i zastosowania
Zalety pompy ciepła split
Niższa cena zakupu – systemy split są o 10-20% tańsze. Oszczędność może wynieść 3 000 – 6 000 zł.
Brak ryzyka zamarzania – jednostka wewnętrzna znajduje się w ogrzewanym budynku, więc nie ma ryzyka zamarzania wody w wymienniku.
Mniejsze straty ciepła – skraplacz wewnątrz budynku minimalizuje straty ciepła do otoczenia.
Cichsza praca wewnątrz – wszystkie hałaśliwe komponenty są na zewnątrz. Jednostka wewnętrzna generuje tylko 25-35 dB.
Wady pompy ciepła split
Skomplikowana instalacja – wymaga profesjonalnej instalacji chłodniczej: spawanie przewodów, próżniowanie, napełnienie czynnikiem. Koszt wyższy o 2 000 – 4 000 zł.
Wymagane uprawnienia F-gazowe – instalator musi posiadać certyfikat, co ogranicza pulę fachowców.
Obowiązek rejestracji i kontroli – właściciel musi zarejestrować urządzenie i przeprowadzać coroczne kontrole szczelności za 300-600 zł/rok.
Wyższe ryzyko rozszczelnienia – więcej połączeń wykonywanych na budowie = większe ryzyko nieszczelności.
Limit długości przewodów – maksymalnie 15-25 metrów, co ogranicza swobodę rozmieszczenia jednostek.
Dla kogo pompa ciepła split?
Split może być lepszy dla:
- Inwestorów z ograniczonym budżetem początkowym
- Właścicieli domów z małą przestrzenią zewnętrzną
- Osób z dostępem do sprawdzonych instalatorów F-gazowych
- Właścicieli z pomieszczeniem technicznym wewnątrz
Pompa ciepła split czy monoblok która lepsza – porównanie kosztów
Koszty początkowe
Monoblok: 31 000 – 44 000 zł (zakup + montaż + glikol + materiały) Split: 29 000 – 41 000 zł (zakup + montaż + materiały chłodnicze)
Różnica początkowa: 0 – 3 000 zł na korzyść split.
Koszty eksploatacyjne (15 lat)
Monoblok:
- Kontrole szczelności: 0 zł
- Serwis co 2-3 lata: 2 000 – 4 200 zł
- Naprawy drobne: 1 000 – 3 000 zł
- Razem: 3 000 – 7 200 zł
Split:
- Coroczne kontrole: 6 000 – 9 000 zł
- Serwis: 2 000 – 4 200 zł
- Naprawy: 2 000 – 6 000 zł
- Uzupełnienie czynnika: 800 – 1 500 zł
- Razem: 10 800 – 20 700 zł
Całkowity koszt posiadania (TCO) przez 15 lat
Monoblok: 34 000 – 51 000 zł Split: 40 000 – 62 000 zł
Wniosek: Pompa monoblok, mimo wyższej ceny zakupu, jest tańsza w długim okresie o 6 000 – 11 000 zł dzięki braku corocznych kontroli i niższym kosztom serwisu.
Pompy ciepła split czy monoblok – aspekty formalne i prawne
Wymagania dla pompy split
Właściciel pompy split musi:
- Zarejestrować urządzenie w Centralnym Rejestrze Operatorów (w ciągu 14 dni)
- Przeprowadzać coroczne kontrole szczelności
- Prowadzić książkę eksploatacji
- Zlecić właściwą utylizację czynnika po zakończeniu użytkowania
Wymagania dla pompy monoblok
Większość pomp monoblok (oznaczonych jako hermetyczne):
- Nie wymaga rejestracji
- Nie wymaga corocznych kontroli
- Nie wymaga książki eksploatacji
To znacząca ulga administracyjna i finansowa dla właściciela.
Pompa ciepła typu split czy monoblok – która do dofinansowania?
Program Czyste Powietrze 2025
Zarówno split, jak i monoblok kwalifikują się do pełnego dofinansowania:
- Podstawowy poziom (40%): do 67 200 zł
- Podwyższony poziom (70%): do 100 200 zł
- Najwyższy poziom (100%): do 136 200 zł
Program nie faworyzuje żadnego typu, ale w praktyce:
- Monoblok ma prostszą dokumentację i szybsze rozliczenie
- Brak instalacji chłodniczej ułatwia finalizację wniosku
- Niższe ryzyko problemów przy kontroli
Inne programy
Program Moje Ciepło (7 000 – 21 000 zł) oraz ulga termomodernizacyjna (do 53 000 zł odliczenia) traktują oba typy równorzędnie.
Pompy ciepła split czy monoblok – najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Która pompa ciepła jest cichsza – split czy monoblok?
Poziom hałasu zewnętrznego jest podobny (50-58 dB). Różnica pojawia się przy instalacjach wewnętrznych: pompa monoblok generuje 40-45 dB, podczas gdy jednostka wewnętrzna split tylko 25-35 dB.
Czy pompa split zużywa mniej prądu niż monoblok?
Nie, oba typy osiągają podobny SCOP (4,0-5,2). Różnica w rocznym zużyciu wynosi maksymalnie 50-150 zł, co jest nieistotne.
Która pompa ciepła jest bardziej ekologiczna?
Monoblok – zawiera o 30-40% mniej czynnika chłodniczego i nie wymaga corocznych kontroli, podczas których mogą występować mikrowycieki.
Czy można otrzymać dofinansowanie na pompę split?
Tak, program Czyste Powietrze w pełni kwalifikuje oba typy. Brak preferencji dla konkretnej konstrukcji.
Która pompa jest tańsza w eksploatacji?
Monoblok – oszczędność 6 000 – 11 000 zł w ciągu 15 lat dzięki braku corocznych kontroli i niższemu ryzyku awarii.
Czy instalacja pompy split jest trudniejsza?
Tak, wymaga specjalistycznej instalacji chłodniczej, uprawnień F-gazowych i więcej czasu (2-4 dni vs 1-2 dni dla monobloku).
Pompa ciepła split czy monoblok która lepsza – podsumowanie i rekomendacje
Pompa ciepła monoblok – lepsza dla większości
Monoblok jest lepszym wyborem ze względu na:
- Niższe całkowite koszty – oszczędność 6 000 – 11 000 zł przez 15 lat
- Większą niezawodność – hermetyczny układ fabryczny minimalizuje awarie
- Prostotę – brak certyfikatów F-gazowych, rejestracji i kontroli
- Ekologię – mniej czynnika, niższy GWP
- Łatwiejsze dofinansowanie – prostsza dokumentacja
Pompa ciepła split – dla specyficznych sytuacji
Split może być lepszy gdy:
- Bardzo ograniczony budżet początkowy (oszczędność 2 000 – 5 000 zł)
- Brak możliwości montażu jednostki zewnętrznej
- Ograniczona przestrzeń na zewnątrz
- Dostęp do sprawdzonego instalatora F-gazowego
Ostateczna rekomendacja
Zdecydowanie zalecamy pompę ciepła monoblok jako rozwiązanie bardziej uniwersalne, bezpieczne i tańsze w eksploatacji. Wyższa cena zakupu zwraca się po 3-5 latach dzięki oszczędnościom na kontrolach i serwisie.
Pompa split powinna być rozważana tylko w specyficznych sytuacjach, gdy konkretne uwarunkowania wykluczają monoblok.
Niezależnie od wyboru, kluczem do sukcesu jest wybór renomowanego producenta, prawidłowe dobranie mocy oraz profesjonalna instalacja przez doświadczonego instalatora. Pompa ciepła to inwestycja na 15-20 lat – warto wybrać mądrze!